İSMAİL YOLCU Toplu Ulaşım Uzmanı
  01-06-2018 19:48:00

ÇOK YOLCU ARTIK ÇOK GELİR DEĞİL….

Kutsal belde İstanbul’umuz öylesine dinamik bir Metropol ki 1-2 ay sonra gittiğiniz bir mahallede birçok şeyin değiştiğini görebiliyorsunuz. Kentler hem yerleşim alanları olarak,  hem de ekonomik açıdan büyüdükçe tabi olarak çevre, trafik ve ulaşım sorunları ortaya çıkıyor ve bu sorunların çözümü olarak kent içi toplu ulaşım daha önemli hale geliyor. Bu nedenle de ana taşıma sistemleri (Metro, Banliyö, Metrobüs V.S.) süratle yaygınlaşırken otobüs sisteminde araç kalitesi ve kapasitesi yükseliyor.

Özellikle kent merkezlerinde ve ana arterlerde uygulanan yayalaştırma uygulamaları, otopark sorunu özel ara kullanımı yerine toplu taşımayı daha cazip hale getiriyor. Kentin büyüdüğü ve nüfus başına hareket sayısı arttığı için Metro gibi yüksek kapasiteli ana taşıma sistemlerinin yaygınlaşması Otobüs sistemi için bir tehdit değil, tam aksine iyi bir optimizasyon çalışmasıyla bir fırsattır.

 Nüfusun ve nüfus başına hareket sayısının artması, özel araç kullanımının azalması toplu taşımada yolculuk sayısını da artırmaktadır. Ayrıca ana taşıma sistemlerini tam entegrasyonun avantajıyla besleyen yegane unsur da otobüs sistemidir. Dolayısıyla da gelecekte otobüs sisteminde yolcu sayısı azalmayacağı gibi, optimum çerçeve de yapılacak hat düzenlemeleriyle uzun hatlar kısalacağı için otobüs başına hareket (Sefer) sayısı artarken maliyetler düşecektir.

Geçtiğimiz yıllarda, kapasite aynı olduğu halde talep çok daha düşüktü ve ücretsiz yolculuk da bu kadar olmadığı ve indirim oranları düşük olduğu için yolcu sayısı arttıkça gelirde artıyor ve çok yolcu taşımak anlamlı hale geliyordu. Ama şimdi otobüs başına 850 civarında günlük yolcu taşınmasına rağmen elde edilen gelir maliyetleri karşılayamıyor.

Ancak mevcut durum itibariyle otobüs sistemine baktığımızda, yolcu sayısı artıyor olmasına rağmen ters orantılı olarak gelirin sürekli düştüğünü görmekteyiz. Elbette bunun temel nedeni ücretsiz yolculukların ve indirimli yolculuk sayıları ile indirim oranlarının sürekli artmasıdır. Yine ana taşıma sistemlerinin yaygınlaşmasına bağlı olarak aktarmalı yolculukların artması ve ücretlerinin düşük olması da gelirin sürekli düşmesinde diğer nedendir.

ÖZULAŞ A.Ş.’nde görev yaptığım için Şirketimize bağlı 453 aracın yolculuk ve hasılat (gelir) hareketlerini sürekli takip etme imkanım oluyor. Son olarak 2018 Mart ve Nisan ayı verilerini analiz ettim. OÖZULAŞ olarak, ayda yaklaşık 12 milyon yolcu taşımışız. Ortalama olarak taşıdığımız ücretsiz yolcu sayısı ise 1.600.000 civarında ve genel yolculuk içindeki oranı %13 Kart okutmayanları da sayarsanız %15’leri buluyor. Bu oran elbette diğer Şirketlerde daha farklı olabilir. Mesela İstanbul bölgesinde daha yüksek olması gerekir.

ÖZULAŞ’ın Mart ve Nisan aylarında taşıdığı yolcu sayısı hemen, hemen eşit gibi. Ancak ücretsizler dahil, Mart ayında 1,63 TL olan ortalama yolculuk ücreti, Nisanda 1,70 TL’ye çıkmış. Yani yolcu sayısı her iki ayda da aynı olmasın rağmen Mart’a göre Nisan ayında gelir yaklaşık 530 bin TL artmış. Bunun nedenini incelediğimde şunu gördüm. Öğrenci abonman binişlerinde %1 azalma olurken, Tam binişlerde %1 artmış. Bunun nedeni ise Mart ayı sonuna kadar öğrenci kartlarının vize edilmesi ve bir önceki yıl öğrenciliği bitenlerin öğrenci kartlarının kapatılmasıyla tam tarifeye geçmiş olmalarıydı.

 

 

Hatırlarsanız hem bu sütunlarda hem de başka platformlarda öğrenci kartlarının vize döneminin Okulların kapandığı dönem sonunda yapılmasını önermekteydim ve bu öneri resmi olarak da İBB ve İETT’ye iletildi. Yani öğrenci kartları bir sonraki yılın mart ayı yerine okulların kapandığı dönem sonunda, yani Eylül ayında vize edildiğinde öğrenciliği bitenler 6 ay öğrenci olarak seyahat edemeyecekleri için, bu 6 ayda haksız ve usulsüz kullanım nedeniyle oluşan gelir kaybı önlenmiş olacaktır. Öğrenci Kartları vizesinin geç yapılmasının maliyeti çok açık. Bunu 3000 Özel Halk Otobüsüne oranlayarak hesapladığınızda 6 aylık kaybın tutarı daha önemli hale geliyor.

Diğer dikkati çeken önemli bir konu ise aktarmalı yolculuk sayılarındaki artış ve aktarma sayıları. ÖZULAŞ’a bağlı 453 araçta taşınan aktarmalı yolculuk sayısı 1.210.000 civarında. Bunun %98’i 1 ve 2. Aktarmayı kullanırken 3, 4 ve 5. Aktarma yapanın oranı sadece %2. Özellikle 3 ve 4. Aktarmayı yapan sayısı nerede ise yok.

Taşınan her 100 yolcudan 37 adedi indirimli, 13 adedi ücretsiz, 7 adedi abonman ve 10 adedi de aktarmalı ise kalan 33 tam tarifeli yolcunun geliri ile sürdürülebilir bir finansmanı sağlamak asla mümkün olamayacaktır. Sorun yolcu sayısının azalıp çoğalmasında değil, tarife sistemindedir. Sorun Seyahat Kartları sistemindedir. Bu sektör yolculuk gelirleriyle ayakta duracak ise mutlaka Tarife ve Seyahat Kartları sistemini gözden geçirmelidir. Aksi halde yolcu sayısı arttıkça başka sorunlarda olacak ve gelir düşmeye devam edecektir.

Artık gerek Şirketler, gerekse Dar Bölgeler arasında hat kavgası yapmanın bir anlamı kalmamıştır. Araç başına günlük ortalama 800 üzerinde yolcu taşınması zaten maksimum noktadır. Kaldı ki bu rakamın üzerine çıkılsa bile gelir olarak karşılığı yoktur. Yani boşu boşuna 1 araç o hattan bu hatta verildiği için biri birimizi kırıyor ve incitiyoruz. Yolcu sayısını artırmanın getirisi kalmamıştır. Bunu kabul etmemiz ve birlik olarak yeni bir tarife veya hak ediş sistemi kurulması, anlamsız ve kaliteyi düşüren rekabete dayalı çalışma (işletme) sisteminin değiştirilmesi için gayret göstermemiz lazımdır.

Maalesef sektör enerjisini gereksiz şeylere ve kısır çekişmelere harcıyoruz. Araştırma ve geliştirme yönünde sektörün hiçbir çabası ve niyeti yoktur. Görülmesi gereken tek şey bu sistemin artık tıkandığıdır. Otobüs sistemini diğer sistemler karşısından avantajlı hale getiren esnek ve modüler olmasıdır. Tür ve bölgeler arası rekabete dayalı bireysel işletmecilik modeli işletme esnekliğini ortadan kaldırdığı için sektörün tehdidi haline gelmiştir. Vakit kaybetmeden yeni bir sistem kurmak için çalışmalara başlanmaz ise ne sorunlar bitecek, ne de sektör huzur bulacaktır. Artık Kurumsal ve bireysel çekişmelerin, sürtüşmelerin ve kavgaların bir kenara bırakılması lazımdır.

Dost olarak uyarıyorum. Böyle devam ederse yarın çok geç olacaktır.

Ülkemizin, Milletimizin ve Sektörümüzün yaklaşan Kadir Gecesini ve Ramazan Bayramını tebrik ediyorum. Saygılarımla.

İsmail YOLCU

  • Bu yazı 91842 defa okunmuştur.
  FACEBOOK YORUM
Yorum

  YAZARIN DİĞER YAZILARI

HABER ARŞİVİ
Tüm Anketler
Web sitemize nasıl ulaştınız?
BİZİ TAKİP EDİN
YUKARI