Lojistik köy mü lojistik merkez mi? açmaz?

 

 

Rodrique ve Notteboom’un tan?m?ndan  yola ç?karsak farkl? sektörlerin lojistik hizmet ihtiyaçlar?n? kar??lamak maksad?yla çe?itli lojistik hizmet sunan yap?lar ile çok yönlü ula??m a?lar?n? içeren ve yük da??t?m?yla ilgili al?? veri? yap?lan lojistik terminallere “nakliye köyü” ad? verilmektedir. Türkiye’de lojistik köy ad?yla özel sektör ve mahalli idareler taraf?ndan kurulmaya çal???lan tesisler bu kavram çerçevesine girmektedir.

 

T?pk? Serbest Ticaret Bölgesi (Free Trade Zone) kavram?nda oldu?u gibi “bölge” kelimesi yerine hatal? bir kelime seçimiyle ülkemizde “lojistik merkez” olarak kulland???m?z “lojistik bölgeler” ise ili?kili ekonomik bölgelere uzakl?klar gözetilerek ölçek ekonomisi yaratmak maksad?yla çe?itli intermodal terminalleri (istasyon, liman, araç park? vb.) içeren bölgelerde bir araya gelinerek genellikle kamu kaynaklar?yla kurulmu? lojistik terminallerdir. 

 

TCDD’nin tan?mlamas?na göre lojistik merkezler; kombine ta??mac?l?kta ula??m yollar?n?n geli?tirilmesi ve ula??m modlar? aras?nda etkin ba?lant?n?n kurulmas?, depolama, bak?m-onar?m, yükleme-bo?altma, elleçleme gibi faaliyetlerin daha ekonomik bir ?ekilde gerçekle?tirilmesi maksad?yla kurulan tesislerdir.

 

Lojistik merkezler / bölgeler ile lojistik köyler tesis ve faaliyetler aç?s?ndan birbirine çok benzemekte ve bu nedenlerle genellikle isim olarak da birbiriyle kar??t?r?lmakla beraber aralar?nda baz? farklar bulunmaktad?r. ?öyle ki lojistik merkezler planlamaya dayal? olarak kurulan yasal bir yap?ya sahip kurumlarken, lojistik köyler ihtiyaçtan ortaya ç?kan arkas?nda genellikle bir giri?imcilik hikayesi bulunan özel ya da halka aç?k kurumlard?r. Lojistik merkez / bölgeler sadece lojistik hizmet ihtiyaçlar?n? kar??larken lojistik köyler otelinden, bankas?na, kongre merkezinden, lojistik hizmet sunan i?letmelerin (3PL) ofis ve tesislerine kadar çok çe?itli tesisleri bir arada bulundurur.

Ülkemizde TCDD, kombine ta??mac?l?kta ula??m yollar?n?n geli?tirilmesi ve ula??m modlar? aras?nda etkin ba?lant?n?n kurulmas?, depolama, bak?m-onar?m, yükleme-bo?altma, elleçleme gibi faaliyetlerin daha ekonomik bir ?ekilde gerçekle?tirilmesi yoluyla sanayimizin rekabet gücünü art?rmak ve ülkemizi bölgesinin lojistik üssü yapmak üzere zaman içinde artarak planl? olarak 21 lojistik merkezin yap?m?na ba?lam??t?r.

Türkiye’yi bölgenin lojistik üssüne dönü?türecek lojistik merkezlerin tamam? hizmete girdi?inde, Türk lojistik sektörüne 34 milyon ton ilave ta??ma imkân? ile 10 milyon m2 lik: Aç?k alan, stok alan?, konteyner stok ve elleçleme sahas? kazand?r?lacak. A?a??da bu plan dahilinde tamamlanan, devam eden ve proje a?amas?nda olan lojistik merkezler liste halinde ve verilmi?tir.

 

??letmeye Aç?lan Lojistik Merkezler	Yap?m A?amas?ndaki Lojistik Merkezler	?hale, Proje ve Kamula?t?rma A?amas?ndaki Lojistik Merkezler
Samsun (Gelemen)	Kahramanmara? (Türko?lu)	?stanbul (Ye?ilbay?r)
?stanbul (Halkal?)	Bilecik (Bozüyük)	Kars
Eski?ehir (Hasanbey)	Erzurum (Palandöken)	Konya (Kayac?k)
Denizli (Kakl?k)	Mersin (Yenice)	Sivas
?zmit (Köseköy)	?zmir (Kemalpa?a)	Bitlis (Tatvan)
U?ak	Mardin	??rnak (Habur)
Bal?kesir (Gökköy)	Kayseri (Bo?azköprü)	Karaman

 

 

 

 

?imdi de bugünkü konumuz olan lojistik merkez konusunu Samsun ba?lam?nda inceleyelim. 

 

 

UDHB, AB Yat?r?mlar? Gn. Md.lü?ü’nün “Samsun – Kal?n Demiryolu Hatt? Modernizasyon Projesi” kapsam?nda yap?m i?leri ?halesinin sonuçlanmas? üzerine ilgili sözle?me, 12 Haziran 2015 tarihinde taraflarca imza alt?na al?nm??t?r. ‘Kuzeyi Güneye, Türkiye’yi Gelece?e Ta??yoruz’ slogan?yla yürütülecek olan projede 378 kilometrelik hatt?n altyap? ve üst yap? standartlar?n?n yükseltilerek sinyalizasyon sistemi kurulmas? yoluyla hatt?n modernizasyonunun sa?lanmas? için 220 milyon avroluk AB hibesinin yan? s?ra, 39 milyon avroluk yerli kaynak da proje için tahsis edilmi?tir. Ula?t?rma Operasyonel Program? kapsam?nda Projenin sözle?me ba?lang?c? olan 25 Haziran 2015 tarihinden itibaren 900 gün içerisinde tamamlanmas? planlanm??t?r. Samsun – Kal?n Demiryolu Hatt?’n?n yer teslimi 31 Temmuz 2015 tarihinde gerçekle?tirilmi?, 28 Eylül 2015 tarihinde hat trafi?e kapat?lm?? ve ilk parça ray 29 Eylül 2015 tarihinde Samsun tren gar?nda sökülmü?tür .

 

Yap?lan sözle?me ve resmi aç?klamalar do?rultusunda hatt?n takriben 15 Aral?k 2017 tarihinde tamamlanmas? gerekmektedir. Sizler bu yaz?y? okudu?unuzda 2017 y?l?n? tamamlam?? olaca??z. Dolay?s?yla t?pk? Haydarpa?a - Gebze banliyö hatt?n?n 2013 Haziran ay?nda kapat?l?rken iki y?l sonra yani Haziran 2015’de aç?laca??n?n söylenmesine ra?men 4 buçuk y?ldan beri aç?lmay?p, bugünlerde resmi a??zlardan 2018 y?l?nda aç?laca??n?n ilan edilmesi ve gören gözlerle daha bir y?ldan uzun bir zamana ihtiyaç oldu?unun kolayl?kla tahmin edilmesi gibi Samsun – Kal?n hatt? da bulan?k bir gelece?e do?ru yol almaktad?r. 

 

Neden bu hat bu kadar önemli? Öncelikle, Samsun-Kal?n (Sivas) Demiryolu Hatt? temelleri 21 Eylül 1924'te Gazi Mustafa Kemal Atatürk taraf?ndan at?lan Cumhuriyetin ilk demiryolu olma özelli?ini ta??maktad?r. ?kincisi üç taraf? denizlerle çevrili ve dikdörtgen format?nda bir yar?mada ?eklinde olan ülkemizin güneyindeki ticaret yollar? ile kuzeyindeki ticaret yollar?n? birbirine ba?lama potansiyeli bulunan bir demiryolu hatt? olmas?d?r.

Kuzey ile güneyi birbirine ba?lama meselesini dikkatlice incelersek TCDD taraf?ndan ilan edilen lojistik merkezlerden (bölge) ikisi olan Yenice ve Gelemen lojistik merkezlerinin her iki yöndeki ticaret merkezlerinin kalbinde yer ald??? rahatl?kla görülmektedir. 

 

Gelemen lojistik merkezi, Samsun’un hemen do?usunda, Karadeniz k?y?s?nda 256 dönüm üzerine kurulu olup Kerimbey OSB’nin ve Ye?ilyurt Liman?’n?n hemen yan?nda bulunmaktad?r. Ayr?ca bölgedeki azot ve bak?r fabrikalar?na da ba?lant?s? bulunmaktad?r. Kapal? stok alan? bulunmayan terminalde 9 yol bulunmakta olup 3 adet (300+300+150 m) yük rampas? mevcuttur. Ancak Samsun’dan gelen demiryolu hatt? Samsun – Kal?n (Sivas) hatt?n?n kapal? olmas? nedeniyle at?l durumdad?r.

 

Peki, Samsun’da bulunan bir lojistik merkez/bölge böyle at?l durumdayken ve ?ehrin ticaret ta??malar? aç?s?ndan can damar? say?labilecek olan demiryolu hatt? kapal?yken “ihtiyaç var” diyerek Valilik, Büyük?ehir Belediye Ba?kanl???, Ticaret ve Sanayi Odas?, Organize Sanayi Bölgesi, Orta Karadeniz Kalk?nma Ajans? ve daha da önemlisi Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl??? taraf?ndan desteklenen yeni bir lojistik merkez projesi acaba gerçekten ihtiyaç dahilinde midir diye sormaktan kendimi alam?yorum. Üstelik Türkiye Lojistik Master Plan? (TMLP) tamamlanmadan yeni bir lojistik köy ya da merkez kurulmayaca?? söylenirken bu proje neden sürdürülmektedir? Di?er hususlara geçmeden önce ülkemizde kullan?lan jargona ve literatüre göre özel sektörün giri?imiyle yap?lmas? planlanan bu tesisin ad?n?n Samsun Lojistik Köyü olmas? gerekti?ini vurgulamak isterim.

 

?lan edilen bu yeni lojistik merkez/köy Samsun liman?na 20 km, ?ehre 15 km mesafede, 2005 y?l?nda kapat?lm?? olan Samsun – Çar?amba demiryolu hatt? üzerinde Tekkeköy bölgesinde bulunmaktad?r . Gelin karayolu bak?? aç?s?yla dü?ünelim. Demiryolu kapal? oldu?una göre Samsun’u kendisinin güneyinde bulunan tüm illere karayolu ba?lamaktad?r. Siz ta??mac? olarak size teslim edilen ihraç yükünü bu karayoluyla Samsun’a getireceksiniz, sonra do?uya yönelerek 15 km mesafedeki Tekkeköy’e giderek yükünüzü bo?altacaks?n?z. Üstelik bundan sonra limana eri?mek için ayn? yük ikinci kez elleçlenecek ve ard?ndan 20 km mesafedeki limana eri?ebileceksiniz.

 

?imdi akl?ma tak?lan sorular? sizinle payla?ay?m. Belki bir cevap veren ç?kabilir.

 

?ehre ve limana çok yak?n mesafedeki TCDD taraf?ndan yap?lan Gelemen lojistik merkezi neden kullan?lmamaktad?r?

 

Ciddi miktarlarda yat?r?m yap?ld??? söylenen bu lojistik merkezlerden birisi olan Gelemen’de gibi altyap? çal??malar? yap?lm??t?r? Gerekli elleçleme ekipman? ve idari yap?lanma var m?d?r?

 

?ayet böyle bir merkez var ve sadece idari problemler nedeniyle kullan?lam?yorsa Tekkeköy’e ikinci bir merkez yapmak ve orada çift elleçlemeye neden olmak milli kaynaklar?n israf? de?il midir?

 

Samsun’un gerçekten iki tane lojistik merkeze ihtiyac? var m?d?r?

 

TMLP tamamlanmadan ve üstelik bundan sonra lojistik merkezlerin planlanmas? ve kurulmas? TCDD yetkisine verilmi?ken Tekkeköy Lojistik Merkezi’nin yap?lmas?na hangi siyasi irade müsaade etmektedir?

 

 

Kaynaklar: